Sự trỗi dậy của ngành công nghiệp wellness
Ngành công nghiệp wellness đã bùng nổ trong những năm gần đây, phát triển thành một lĩnh vực trị giá hàng tỷ đô la nhờ vào nhu cầu ngày càng tăng về lối sống lành mạnh. Từ thực phẩm chức năng và trà detox đến biohacking và y học thay thế, lời hứa về một cuộc sống tốt hơn, lâu dài hơn là vô cùng hấp dẫn. Tuy nhiên, như loạt phim Apple Cider Vinegar của Netflix đã chỉ ra, không phải mọi xu hướng wellness đều được khoa học chứng minh—và trong một số trường hợp, chúng thậm chí có thể gây nguy hiểm.
Sức ảnh hưởng của các KOL trong lĩnh vực sức khỏe & wellness
Trong thời đại kỹ thuật số ngày nay, những người có sức ảnh hưởng (KOL/influencer) đã trở thành nhân tố quan trọng định hình các xu hướng wellness. Họ sở hữu lượng người theo dõi khổng lồ, khả năng kể chuyện thuyết phục và lối sống đẹp mắt, khiến cho những lời khuyên của họ trở nên đầy cảm hứng và đáng tin cậy. Tuy nhiên, có một vấn đề lớn: các influencer không nhất thiết phải là chuyên gia.
Không giống như bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng hay nhà nghiên cứu—những người phải trải qua nhiều năm đào tạo và tuân theo các tiêu chuẩn đạo đức, khoa học—các influencer thường hoạt động mà không có sự giám sát. Lời khuyên của họ chủ yếu dựa trên kinh nghiệm cá nhân thay vì nghiên cứu khoa học được kiểm chứng. Trong khi một số thực sự quan tâm đến sức khỏe, nhiều người khác lại đặt lợi nhuận lên hàng đầu, lợi dụng niềm tin của người tiêu dùng để bán những sản phẩm có thể không hiệu quả—hoặc tệ hơn, có thể gây hại.
Vì sao việc thiếu quy định trong ngành wellness là con dao hai lưỡi
Một trong những thách thức lớn nhất của ngành wellness là sự thiếu hụt các quy định chặt chẽ. Không giống như thuốc dược phẩm—phải trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt trước khi được đưa ra thị trường—các sản phẩm wellness thường chỉ chịu sự giám sát tối thiểu.
Ở một khía cạnh nào đó, điều này tạo điều kiện cho nhiều phương pháp chữa bệnh thay thế, một số có thể mang lại lợi ích thực sự. Các liệu pháp toàn diện và truyền thống không thuộc mô hình dược phẩm vẫn có thể hữu ích nếu được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, sự vắng mặt của các quy định cũng đồng nghĩa với việc các công ty có thể đưa ra những tuyên bố táo bạo mà không có bằng chứng khoa học vững chắc, khiến người tiêu dùng dễ bị lừa bởi những thông tin sai lệch.
Những dấu hiệu cảnh báo trong không gian wellness
Không phải tất cả các sản phẩm hoặc influencer trong ngành wellness đều gây hiểu lầm, nhưng có một số dấu hiệu cảnh báo rõ ràng mà bạn nên lưu ý:
- Tuyên bố quá mức – Nếu một sản phẩm hứa hẹn “chữa bách bệnh”, “hiệu quả ngay lập tức” hoặc “tốt hơn thuốc”, hãy cẩn trọng.
- Thiếu bằng chứng khoa học – Cảnh giác với những cụm từ mơ hồ như “được nghiên cứu chứng minh” mà không có trích dẫn hoặc nguồn tài liệu rõ ràng.
- Câu chuyện cá nhân thay vì ý kiến chuyên gia – Dù lời chứng thực có thể hấp dẫn, chúng không thể thay thế các nghiên cứu có kiểm soát và sự xác nhận khoa học.
- Chiến lược tiếp thị dựa trên nỗi sợ hãi – Nếu một sản phẩm khai thác nỗi lo lắng của bạn hoặc khiến bạn cảm thấy “có nguy cơ” trừ khi bạn mua nó, đó là một dấu hiệu cảnh báo.
- Thúc giục mua hàng gấp – Các chương trình giảm giá giới hạn thời gian hoặc lời kêu gọi “mua ngay kẻo lỡ” thường nhằm ngăn người tiêu dùng suy nghĩ kỹ trước khi đưa ra quyết định.
Ví dụ: Kẹo dẻo Kera Supergreens, được quảng cáo là “cung cấp lượng rau tương đương một bữa ăn trong mỗi viên kẹo,” thực tế chỉ chứa 0,51 gram chất xơ trong cả hộp—tương đương với 1/5 lượng chất xơ có trong 100 gram chuối. Sản phẩm này đã được quảng bá bởi một nhóm influencer nổi tiếng, bao gồm Miss Grand International 2021 Nguyễn Thúc Thùy Tiên.
Làm thế nào để tiếp cận wellness một cách an toàn
Để điều hướng ngành wellness một cách an toàn, bạn cần kết hợp sự tò mò với tư duy phản biện. Dưới đây là một số bước quan trọng giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt về sức khỏe của mình:
- Tự nghiên cứu – Tìm kiếm các nghiên cứu đã được bình duyệt và các nguồn thông tin đáng tin cậy như PubMed, FDA hoặc EFSA trước khi tin vào bất kỳ tuyên bố nào.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia – Nếu bạn đang cân nhắc sử dụng một loại thực phẩm chức năng, chế độ ăn kiêng hoặc phương pháp điều trị mới, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng hoặc chuyên gia y tế có chuyên môn.
- Đánh giá kỹ các khuyến nghị của influencer – Chỉ vì ai đó trông có vẻ khỏe mạnh không có nghĩa là lời khuyên của họ có cơ sở khoa học.
- Tìm kiếm các bài kiểm tra độc lập – Nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng và wellness có uy tín đều trải qua các cuộc kiểm định độc lập về chất lượng và độ an toàn.
Chủ động kiểm soát sức khỏe của chính mình
Ngành công nghiệp wellness là một lĩnh vực vừa đầy hứa hẹn vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro. Mặc dù việc khám phá các phương pháp tối ưu hóa sức khỏe là điều thú vị, nhưng bạn cần cảnh giác trước những thông tin sai lệch. Wellness nên dựa trên các lựa chọn có cơ sở khoa học, chứ không chỉ là những lời tiếp thị hấp dẫn.
Sức khỏe của bạn không phải là một trào lưu—nó là một hành trình suốt đời. Hãy luôn cập nhật thông tin, đặt câu hỏi và đưa ra quyết định dựa trên kiến thức thực sự, chứ không phải sự ảnh hưởng của mạng xã hội.